Ενότητα 2 Μεθοδολογία
Ο όρος «κοινωνικές δεξιότητες» παραπέμπει σε μία ποικιλία δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, το 2019 η Συμβουλευτική Ομάδα EQF και η Ομάδα Κρατών Μελών ESCO ζήτησαν από την Επιτροπή να επανεξετάσει την υφιστάμενη ορολογία για τις εγκάρσιες δεξιότητες και ικανότητες (TSC), και δημιουργήθηκε μία ομάδα ειδικών για τον σκοπό αυτό. Όπως αναφέρεται στη δεύτερη έκθεση αυτής της ομάδας ειδικών που ονομάζεται Προς μία δομημένη και συνεκτική ορολογία για τις οριζόντιες δεξιότητες και ικανότητες (Σεπτέμβριος 2020):
Ενώ οι TSC αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στην αγορά εργασία, καθώς και για την εκπαίδευση και κατάρτιση, δεν υπάρχει ευρέως διαδεδομένη ορολογία στον τομέα αυτό. Μία πληθώρα εν μέρει ανταγωνιστικών τίτλων καταδεικνύουν αυτή την έλλειψη συμφωνίας. Όροι όπως «οριζόντιες δεξιότητες», «κοινωνικές δεξιότητες», «μη-γνωστικές δεξιότητες», «κοινωνικό-συναισθηματικές δεξιότητες και ικανότητες», «ικανότητες κλειδιά», «διατομεακές δεξιότητες», «δεξιότητες για το μέλλον», και «δεξιότητες του 21ου αιώνα». Όλοι αυτοί οι όροι αναφέρονται σε ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων και ικανοτήτων που σχετίζεται με όλα τα επαγγέλματα και τους τομείς, και θεωρείται ό,τι είναι ζωτικής σημασίας για τους πολίτες και τις κοινωνίες.
Για τους σκοπούς της ανάπτυξης της Εργαλειοθήκης Κατάρτισης, εξετάζουμε τη χρήση της έννοιας Οριζόντιες Δεξιότητες και Ικανότητες, όπως περιγράφεται στην προαναφερθείσα έκθεση (σελίδα 19):
Οι οριζόντιες δεξιότητες και ικανότητες (TSC) μπορούν να διδαχθούν και είναι αποδεδειγμένο ό,τι συνήθως θεωρούνται απαραίτητες ή πολύτιμες για την αποτελεσματική δράση σχεδόν σε κάθε είδους εργασιακή, μαθησιακή, ή βιοτική δραστηριότητα. Είναι «εγκάρσιες» επειδή δεν σχετίζονται αποκλειστικά με κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο (δουλειά, επάγγελμα, ακαδημαϊκό κλάδο, συμμετοχή στα κοινά ή στην κοινότητα, επαγγελματικό τομέα, ομάδα επαγγελματικών τομέων, κ.λπ.).
Με βάση την έκθεση της ομάδας ειδικών, οι TSC μπορούν να δομηθούν όπως παρουσιάζεται στην ακόλουθη εικόνα:
Πηγή: Έκθεση «Προς μία δομημένη και συνεκτική ορολογία για τις οριζόντιες δεξιότητες και ικανότητες» (Σεπτέμβριος 2020)
Η δεύτερη μεθοδολογική απόφαση είναι να επιλέξουμε ποιες κοινωνικές δεξιότητες ή TSC πιστεύουμε πώς ταιριάζουν με τους στόχους του έργου Be Creative!, π.χ. ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων των νεαρών ατόμων που δεν έχουν δίκτυα και συνδέσμους προκειμένου να διευκολυνθεί η κοινωνική, πολιτιστική, και επαγγελματική ενσωμάτωση τους (πρόταση έργου Be Creative!). Στην πρόταση του έργου αναφέρεται επίσης ό,τι θα δοθεί ιδιαίτερη σημασία στις ακόλουθες κοινωνικές δεξιότητες: Επικοινωνία, Προσαρμοστικότητα, Επίλυση προβλημάτων, Ομαδικότητα, Κριτική σκέψη, Επίλυση συγκρούσεων, και Ηγεσία.
Με βάση αυτό, θεωρούμε ό,τι οι TSC που ταιριάζουν με τους στόχους και την εστίαση του έργου Be Creative! είναι οι TSC που βρίσκονται στον κεντρικό κύκλο της πιο πάνω εικόνας:
- Ανάλυση και επεξεργασία πληροφοριών
- Προγραμματισμός και οργάνωση
- Αντιμετώπιση προβλημάτων και άλλων ζητημάτων
- Δημιουργικότητα και καινοτομία
- Ανταπόκριση σε απαιτήσεις ρουτίνας των καθηκόντων
- Ενεργώντας σύμφωνα με τις αξίες
- Ενεργώντας ανεξάρτητα και με πρωτοβουλία
- Διαχείριση αρνητικών παραγόντων στην προσωπική και επαγγελματική ζωή
- Αντιμετώπιση αλλαγών
- Ενασχόληση με την προσωπική ανάπτυξη
- Έκφραση και ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών
- Σεβασμός και εκτίμηση προς τα άλλα άτομα
- Υποστήριξη άλλων ατόμων
- Συνεργασία με άλλα άτομα σε ομάδες και δίκτυα
- Διαχείριση και ηγεσία άλλων ατόμων
- Συμφιλίωση, συμβιβασμός, διαπραγμάτευση
Παράλληλα, η καινοτόμα μεθοδολογία του έργου Be Creative! περιλαμβάνει την καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων – ή TSC – των νεαρών ενηλίκων μέσω πολιτιστικών δραστηριοτήτων, ειδικά ζωντανών παραστάσεων και τεχνών του θεάματος. Επομένως, παρόλο που η Εργαλειοθήκη Κατάρτισης έχει ένα θεωρητικό κομμάτι, η βασική έμφαση θα δοθεί στις πρακτικές δραστηριότητες οι οποίες θα βοηθήσουν τα άτομα που θα συμμετέχουν να αναπτύξουν TSC μέσω των παραστατικών τεχνών, όπως το θέατρο, το ραδιόφωνο, τα βίντεο, τα ντοκιμαντέρ, η φωτογραφία, οι εκθέσεις, κ.λπ.